Kanban görsel işaret veya kart anlamına gelen ve telafuzundan da anlaşılacağı gibi Japonca bir kelimedir. Yalın ve tam zamanında üretim konusunda bahsi geçen bir kavramdır. Kanban, lojistik zinciri kontrol altında tutmak için Toyota’nın ünlü mühendisi Taiichi Ohno tarafından 1950’lerde Toyota Üretim Sistemi çerçevesinde kullanılmaya başlanmıştır.
Bir üretim hattında birden fazla istasyon vardır. Bu istasyonlarda diğer istasyonlarda üretilen parçaların belli bir sırada birleştirilmesiyle esas nihai ürün üretilmiş olur. Örneğin bir bulaşık makinası yıkama motoru, tahliye motoru, ön paneli, kazanı, fıskiyesi, deterjan çekmeceleri, kapı ve zamanlayıcı gibi bir çok parçadan oluşur. Üretim esnasında bir çok parça belli bir sıra ile montaj edilirler. Her parçanın önceden belli miktarda hazır halde bulundurulması üretimin akışının devamını sağlamak için gereklidir. Fakat her parçanın fiziksel boyutta kaplayacağı bir alan ve finansal boyutta bir maliyeti vardır. Gereksiz yere çok parçanın tedarik edilmesi demek bir o kadar fazla alanda istiflenmesi ve toplam maliyeti karşılayacak bir finansal yük getirecektir. Yalın ve tam zamanında üretim bu iki parametreyi en aza indirgeyecek bir yaklaşımdır. Mümkün olan en az stokla yani envanterle ve en az harcamayla bu üretimin kesilmeden akması sağlanması gerekmektedir.
Kanban tedarikçinin iteklediği (push) malları stoklamak yerine tükenmesine yakın kap getir (pull) mantığı ile kullanılan bir görsel karttır aslında. Bu kart görsel bir kart olup neyin, ne zamana kadar ve ne kadar üretileceğini göstermektedir.
Burda dikkat edilecek husus kanban envanterinizi yönetmiyor onun yerine ihtiyacı bildiriyor olmasıdır.
2004 yılında kanban sistemini ve yalın üretim felsefesini temel alıp yazılım geliştirmede yapılacak işleri nasıl senkronize ederiz ve böylece üretkenliği artırırz düşüncesiyle bir metod ortaya koyulmuştur.
Kanban özetle iş akışının devamlılığını ve sürekli teslimatı, çıktıyı vurgulamaktadır. Anlık olarak sürecin bir adımıyla ilgili yapılan işlerin sayısını kısıtlayarak akışın tıkanmamasını sağlamaya çalışır.
Kanban, temelde 4 temel prensibi kullanır:
- Şimdi ne biliyorsan onunla başla,
- Artırımsal ve evrimsel değişimi takip etmeyi kabul et,
- Mevcut sürece, rollere, sorumluluklara ve ünvanlara saygı göster.
- Tüm seviyelerde liderliği teşvik et
Bu prensiplerin ışığında Kanban’ın 5 ana özelliği sayılırsa:
- İş akışını görselleştir,
- Aynı anda yapılan işleri sınırlandır (WIP),
- Akışı yönet ve ölç,
- Süreç ilkelerini belirgin kıl,
- İşbirliği yaparak iyileştir.
Kanban metodunun en avantajlı yanlarından biri mevcut sürecinizde hemen bir değişikliğe gitmenizi zorunlu kılmamasıdır. Zaman içinde sürecinizin evrimleşeceğini öngörür. Yani Kanban Yazılım Geliştirme Süreci veya Proje Yönetimi diye bir şey yoktur. Kanban bir süreç değildir, sürekli akışı teşvik eden, hafif siklet bir metodtur.
Sürecin belli adımlarında yapılan iş diğer adımlarda yapılan işlerden daha çabuk sonuçlanmış olabilir. Bir adımın çıktısı diğer bir adımın girdisidir. Zamanında tüketilemeyen çıktı o adımda bir birikime neden olacaktır. Kanbanda her bir adımda eş zamanlı yapılacak işlerin sayısına bir sınır getirilmesi sürecin darboğazlarının azalmasına imkan tanır. Bir üretkenlik yaratılıp arkadan gelmekte olan işler için bir yer açar. Sınırlama getirilmemesi durumunda bir sürecin belli bir adımında çok iş yapılıyor olmasına rağmen biten bir iş olmayacaktır. Sonuç olarak takım ne kadar çok çalışırsa çalışsın o zamana kadar bir değer üretememiş olacaktır.
Akış düzenli olarak izlenmeli ve raporlanmalıdır. Akış ile kastedilen işlerin bir durumdan diğer duruma sürekli olarak hareketinin, geçişinin sağlanmasıdır. Burada önemli olan bu akışın mümkün olduğunca pürüzsüz ve hızlıca olmasıdır böylece risk ve gecikmeden dolayı oluşacak maliyet azalır.
Süreci iyileştirmek için safhalarının net bir şekilde belli olması gerekir. Bazı şeylerin nasıl işlediğinin ve nasıl yapıldığının bilinmemesi sonucunda yapılacak olan tartışmalar yanlı ve duygusal olacaktır. Net belli olduğunda ise mantıklı, tarafsız ve deneysel olacaktır.
Süreç sorunlarının konuşulmasını sağlayacak olan yapılmakta olan işin sınırlandırılmasıdır.
Kanban’da görselleştirme Değer Akış diyagramları ile ve kanban tahtası ile sağlanabilir. Değer akış diyagramları mevcut durumun, gelecekteki sistemin anlaşılması ve israfın önlenmesi için kullanılır.
Aşağıda Kanban tahtasına bir örnek verilmiştir.
Sayılar WIP’I göstermektedir. Bir kolondaki iş sayısı WIP’e ulaştığı zaman daha fazla iş alınmaz ve takım bu işleri eritmeye çalışır.
Kanban’da sıkça kullanılan diyagramlardan biri Kümülatif Akış Diyagramıdır (CFD).
Bu diyagramda yeni gelen talepler, biten talepler, lead time, ve cycle time gözlemlemek ve yorum yapmak mümkün olmaktadır.
